اخیرا در رسانه های اروپایی گزارشی[1] از ایجاد دوره های چوپانی برای جوانان اسپانیایی منتشر شد که مورد توجه قرار گرفت. یکی از نمونه های این دوره ها در کاسار د کاسرس در منطقه اکسترامادورا واقع در جنوب غربی اسپانیا برگزار می شود که سابقه طولانی در پرورش دام دارد. دوره آموزشی این منطقه شامل کلاس های نظری و عملی است، برای پنج ماه و در مجموع 600 ساعت برنامه ریزی شده است و از علاقه مندان به صورت رایگان ثبت نام می کند. این دوره، هم رفتار و مواجهه با دام را آموزش می دهد و مهارت هایی چون دوشیدن شیر، کوتاه کردن پشم و تغذیه آنها را می آموزد و هم بحث های مالی و کسب و کار مربوط به دام را مورد توجه قرار می دهد. برای موفقیت در اتمام این دوره، فن آموزان باید بتوانند کار میدانی مربوط به دام را انجام دهند و مباحث مربوط به مراقبت از دام و کار با آفت کش ها و بیماری های دام را به خوبی فرا بگیرند. در این صورت است که گواهی نامه رسمی برای آنها صادر می شود.

منطقه کاسار د کاسرس در اکسترامادورا تنها مورد از این دوره ها نیست. در بخش های مختلف اسپانیا می توان این دوره های آمورشی را سراغ گرفت. مثلا در منطقه باسک که اساسا بنیانگذار این دوره ها از سال 1997 تا امروز بوده است. هدف از این دوره ها تربیت چوپان برای قرن بیست و یکم است. دامپروری یکی از بخش های اصلی و مهم اقتصاد اسپانیا به شمار می رود و این دوره ها می کوشند گذار از روش های سنتی و قدیمی پرورش دام را به روش های خلاق و مدرن و به روز تسهیل نمایند.

تصویر کلیشه ای چوپان همچون فردی که کوله ای را به دوش می اندازد و در علفزار گوسفندان را همراهی می کند مال گذشته است. امروز چوپان ها باید کوچکترین جزئیات را در نظر داشته باشند و در کار مورد ملاحظه قرار دهند. این کنترل از طریق نرم افزارهای مربوطه روی تبلتی که همراهشان هست و نیز با استفاده از بیگ دیتا انجام می شود و هدف اطلاع لحظه ای از میزان تولید شیر، میزان تغذیه و نسبت آن با فصل، و تنوع علوفه یا است که به صورت روزانه مصرف می کنند.

فن آموزان چوپانی پشت میزهایی می نشینند که آبی رنگ هستند و در دشت کنار هم قرار داده شده اند تا کلاس درس چوپانی تشکیل شود. افراد با پس زمینه های مختلفی در این کلاس ها شرکت می کنند. بعضی ها سابقه کار چوپانی دارند و به دنبال فراگیری مهارت های جدید هستند، برخی نیز از حوزه های کاری دیگری آمده اند و امیدوارند مسیر زندگی شان را به این ترتیب تغییر دهند.

یکی از شرکت کنندگان در کلاس به نام ونسا 37 ساله است و همراه دخترش که 17 سال دارد در این دوره شرکت کرده اند. آنها پس از دو سال جستجوی کار و ناکامی و بعد از آنکه مرکز بهداشتی ای که ونسا به عنوان پرستار در آن کار می کرد او را تعدیل کردند، به کاسرس در اکسترامادورا آمده است تا مهارت چوپانی بیاموزد و از نو زندگی را بنا کند. یکی دیگر از شاگردان کلاس هم از فرانسه به اسپانیا آمده است تا در این دوره شرکت کند. او در روستا بزرگ شده و هدفش خریدن یک گله و زکینی برای کشاورزی است تا زندگی را از این راه بگذراند.

مسئول دوره نیز تاکید کرده است که این برنامه آموزشی در راستای طرح دولت اسپانیا مبنی بر طراحی اقدامات متناسب و جلوگیری از خالی شدن روستاها و نقاط حاشیه ای است. مهاجرت به شهرهای بزرگ یکی از مسائلی است که دولت اسپانیا با آن روبروست و طرح هایی از قبیل آموزش رایگان مهارت های دام پروری و نیز در اختیار قرار دادن ارزان زمین های کشاورزی به افراد، برخی اقدامات این دولت برای ایجاد تعادل جمعیتی در نقاط شهری و روستایی این کشور بوده است.    

ملاحظه:

اهمیت موضوع این گزارش در تمهیداتی است که دولت اسپانیا در چند سال اخیر برای مدیریت چالش های مهم اقتصادی خود داشته است. یکی از این چالش ها همانطور که گفته شد روند مهاجرت افراد از روستاها به شهرهای بزرگ بوده است. این روند در سال های اخیر به قدری شدت یافته است که بعضا روستاهایی با تنها دو خانوار باقی مانده اند. این میزان مهاجرت، قدرت اسپانیا را در دو بخش کشاورزی و دامداری با چالش روبرو کرده است.

از سوی دیگر بازگرداندن تعادل جمعیتی و تناسب فرهنگی و اجتماعی به شرایط جدید که در آن بسیاری از خرده فرهنگ ها در آستانه انقراض و فراموشی بوده و نیز جمعیت کشور در نقاط خاصی دچار تمرکز بالا شده است یکی دیگر از چالش های دولت های اسپانیا در چند سال گذشته بوده است.

برای روبرو شدن با چنین چالش هایی، راه حل های مختلفی در دست اجرا قرار دارد که آموزش و پرورش مشاغل مرتبط با بخش کشاورزی و دامداری یکی از آنهاست و دولت مشوق هایی را برای کسانی که تمایل به حضور در نقاط روستایی و اشتغال به تولید در این دو بخش دارند برقرار کرده است. برگزاری دوره های آموزشی رایگان یکی از این برنامه های تشویقی است.

از آنجایی که کشور ما نیز با توجه به مسائل آب و هوایی و مشکلات مربوط به آب و نیز عدم توسعه متوازن با شدت بالایی با پدیده مهاجرت به شهرها روبروست، روش هایی که کشورهای مختلف برای حل بحران و برقراری مجدد توازن در پیش گرفته اند قابل توجه بوده و می تواند باعث ایجاد الگوهایی برای حل مسائل مشابه در ایران شود. گزارش مربوط به آموزش چوپانی و تاسیس مدارس ویژه این کار در اسپانیا و اهمیت آن را باید در چنین پس زمینه ای درک نمود.